प्रेम, यो शब्द सुन्नासाथ मनमा एक किसिमको कोमलता र आत्मीयता जाग्छ। प्रेम दिवस सामान्यतः भौतिक सम्बन्ध, आकर्षण र उपहार आदान-प्रदानमा सीमित हुने प्रवृत्ति देखिन्छ। तर, प्रेमको सारलाई गहिरिएर बुझ्दा यो केवल मानवीय सम्बन्धमा सिमित नभई अस्तित्वको मौलिक चेतना हो। प्रेम कुनै भौतिक वस्तु होइन, यो त चेतनाको गहिराइमा बगिरहने एक शाश्वत ऊर्जा हो।
प्रेमको आध्यात्मिक सार
आध्यात्मिक दृष्टिमा प्रेम भनेको एकताको अनुभूति हो। जब हामी अहंकार र स्वार्थको सीमाबाट बाहिर निस्कन्छौं, तब प्रेमको वास्तविक अनुभूति हुन्छ। भगवतगिता भन्छ:-
"अहंकारहीन भएर, सबै प्राणीसँग मैत्री र करुणाभाव राख्ने व्यक्ति नै साँचो भक्त हो।
प्रेम भनेको म र तिमीबीचको भिन्नतालाई पन्छाएर "हामी" को अनुभूति गर्ने प्रक्रिया हो। यो केवल व्यक्ति विशेषमा केन्द्रित हुँदैन; यो सम्पूर्ण मानवता, पशुपंक्षी, प्रकृति र सम्पूर्ण अस्तित्वलाई अँगाल्ने विशाल भाव हो।
स्वार्थी प्रेम र निस्वार्थ प्रेम
दैनिक जीवनमा देखिने प्रेम प्रायः शर्त र अपेक्षामा आधारित हुन्छ। "तिमीले मलाई माया गर्यौ, म तिमीलाई गर्छु" भन्ने स्वार्थी सोच प्रेम होइन; त्यो त लेनदेनको सम्बन्ध मात्र हो। आध्यात्मिक प्रेम भनेको निस्वार्थ र अहंकाररहित हुन्छ।
सन्त र साधकहरू यही निस्वार्थ प्रेमको अभ्यास गर्छन्। जसरी सूर्यले निस्वार्थ रूपमा सबैलाई प्रकाश र ताप दिन्छ, त्यसरी नै असली प्रेमले सधैं दिने काम गर्छ, कहिल्यै माग्दैन।
प्रेम र करुणाको अन्तरसम्बन्ध
आध्यात्मिक प्रेम करुणासँग गहिरो रूपमा जोडिएको हुन्छ। जब हाम्रो हृदयमा सम्पूर्ण प्राणीप्रति करुणा उत्पन्न हुन्छ, तब त्यहाँ शुद्ध प्रेमको जन्म हुन्छ। भगवान गौतम बुद्धले करुणा र मैत्रीलाई मानवता र प्रेमको आधार बनाएका थिए। करुणा बिना प्रेम केवल भावनात्मक आकर्षणमा सीमित रहन्छ।
प्रेम दिवसको आध्यात्मिक अर्थ
प्रेम दिवसलाई केवल एक दिनको उत्सवको रूपमा हेर्नुभन्दा पनि यसलाई प्रेमको दिव्य ऊर्जा सम्झने अवसरको रूपमा लिनु आवश्यक छ। यो दिन बाहिरी आकर्षण, उपहार र प्रदर्शनभन्दा पर जानुपर्छ। हरेक प्राणीप्रति करुणा, सहानुभूति र सम्मान प्रकट गर्ने अवसरको रूपमा यसलाई ग्रहण गरौं। आफूलाई माया गरौं, किनकि आत्मस्वीकृति बिना अरुलाई साँचो माया गर्न सकिन्न।
परिवार, साथीभाइ मात्र होइन, सम्पूर्ण सृष्टिलाई प्रेम गरौं।
प्रकृतिप्रति कृतज्ञता प्रकट गरौं, किनकि प्रकृति नै हाम्रो अस्तित्वको आधार हो।
निष्कर्ष
प्रेम दिवस साँचो अर्थमा तब सार्थक हुन्छ जब हामी प्रेमलाई भौतिक सम्बन्धको दायराबाट मुक्त गरी सार्वभौमिक चेतनाको रूपमा आत्मसात गर्छौं। निस्वार्थ सेवा, करुणा र अहंकाररहित प्रेम नै आध्यात्मिक उचाइको आधार हो। प्रेम भनेको केवल एक दिनको भावना होइन; यो त जीवनभरको साधना हो, जसले हामीलाई सारा सृष्टिसँग जोडिदिन्छ।
"प्रेम भनेको सासजस्तै हो—अनवरत, निस्वार्थ र जीवनदायी। यसलाई स्वार्थको जन्जीरमा नबाँधौं, यसलाई स्वतन्त्र बग्न दिऔं।"
.jpg)
.jpg)